Từ lâu, đồng bào Vân Kiều, Pa Kô ở huyện Hướng Hóa đã biết trồng lúa nước. Tuy nhiên, việc sản xuất lúa nước trước đây chủ yếu “nhờ trời”, ít quan tâm đầu tư chăm bón, nên năng suất lúa thu được không cao. Do vậy, những năm qua Hướng Hóa đặt ra mục tiêu từng bước hỗ trợ người dân mở rộng diện tích lúa nước, giúp người dân nắm vững quy trình kỹ thuật sản xuất, sử dụng các giống lúa mới có năng suất, chất lượng cao nhằm nâng cao trình độ thâm canh, tăng hiệu quả sản xuất, chủ động lương thực tại chỗ. 

Thông qua các chương trình dự án, huyện Hướng Hóa đã hỗ trợ  người dân khai hoang đất bằng gieo cấy lúa nước 2 vụ; các phòng, trạm, đơn vị liên quan đã tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật làm đất, gieo cấy, chăm sóc, xây dựng các mô hình sản xuất lúa nước và hỗ trợ các giống lúa mới cho bà con nông dân các xã, thị trấn, nên diện tích và năng suất lúa nước hằng năm của huyện đều tăng. Bình quân giai đoạn 2016 - 2020, toàn huyện gieo cấy gần 1.600 ha lúa nước, với sản lượng 7.484 tấn lúa. Năm 2016 sản lượng lúa đạt 6.800 tấn, năm 2019 tăng lên 7.462 tấn.

Là 1 trong 11 xã  biên giới của huyện, trong những năm qua, cùng với tập trung chỉ đạo và khuyến khích các hộ dân phát triển một số cây trồng chủ lực có lợi thế cạnh tranh, đem lại hiệu quả kinh tế cao như cà phê, hồ tiêu, gừng, nghệ… xã Hướng Phùng tích cực tuyên truyền vận động nông dân các thôn khai hoang đất bằng, làm thủy lợi sản xuất lúa nước 2 vụ nhằm giải quyết nguồn lương thực tại chỗ cho người dân.

Chủ tịch UBND xã Hướng Phùng Phan Ngọc Long cho biết, từ lâu người dân ở xã Hướng Phùng đã biết trồng lúa nước, tuy nhiên do địa hình đồi núi, nguồn nước không chủ động, tập quán của bà con dân bản không bón lót, bón thúc, không dùng phân chuồng, nguồn giống chủ yếu lấy và giữ lại từ ruộng ở các vụ trước đã bị thoái hóa nên sâu bệnh nhiều, năng suất, chất lượng kém. Vì vậy, năng suất lúa đạt thấp. Từ năm 2016, Trung tâm Khuyến nông đã triển khai xây dựng thành công mô hình trồng lúa nước ở các thôn Cheng, Bụt Việt và từ đó đến nay, được sự quan tâm của Nhà nước đầu tư xây dựng các công trình thủy lợi, các phòng, trạm, đơn vị hỗ trợ giúp đỡ hướng dẫn kỹ thuật về làm đất, chăm bón, cung cấp giống lúa mới nên diện tích và năng suất lúa nước ở xã đều tăng. Đến nay, toàn xã có 105 ha lúa, với năng suất đạt từ 45 - 50 tạ/ha, sản lượng 525 tấn.

Là một trong 45 hộ đồng bào dân tộc Vân Kiều được di dời đến nơi ở mới tại khu tái định cư Ra Lỳ - Rào, xã Hướng Sơn, ông Hồ Văn Trai chia sẻ: “Hồi trước gia đình mình làm lúa chủ yếu là “nhờ trời”, cứ đến vụ thì gieo lúa xuống, khi nào thấy lúa chín thì cắt về. Không bón phân, không chăm sóc chi hết nên cây lúa còi cọc, hay bị sâu bệnh. Năm nào được mùa lắm thì thu được khoảng vài ba tạ. Nhưng nay, được xã cho giống lúa mới, được cán bộ hướng dẫn kỹ thuật làm đất, bón phân, chăm sóc nên cây lúa phát triển tốt. Vụ lúa này gia đình mình thu được hơn 1 tấn lúa. Từ nay, gia đình tôi không còn phải lo thiếu ăn nữa rồi”. 

Chủ tịch UBND xã Hướng Sơn Lê Trọng Tường cho biết: “Thời gian qua, lúa nước được xác định là loại cây trồng chủ lực của địa phương. Năm 2020 do ảnh hưởng của thiên tai nên một số diện tích lúa nước bị vùi lấp, hệ thống kênh mương thủy lợi bị hư hỏng nhiều. Được sự hỗ trợ của huyện trên 200 triệu đồng, 5.100 kg giống lúa, xã đã tập trung chỉ đạo các hộ dân phục hóa, cải tạo diện tích lúa nước bị vùi lấp do mưa lũ năm 2020, đưa vào gieo cấy kịp thời vụ.

Toàn xã gieo cấy hơn 148 ha lúa nước, với sản lượng 520 tấn lúa. Thời gian tới, xã tiếp tục huy động mọi nguồn lực để khắc phục hậu quả thiên tai, giúp người dân ổn định sản xuất, nâng cao đời sống; phối hợp với các phòng, trạm, đơn vị liên quan tập huấn kỹ thuật trồng lúa nước; chú trọng sử dụng các loại giống lúa mới có năng suất, chất lượng phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương vào gieo cấy, nhằm đảm bảo nguồn lương thực tại chỗ cho người dân”.

Phó Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Hướng Hóa Hồ Quốc Trung cho biết, toàn huyện Hướng Hóa có gần 900 ha lúa nước, tập trung chủ yếu ở các xã Hướng Lập, Hướng Việt, Hướng Sơn, Húc, Ba Tầng, Hướng Tân, Hướng Phùng, Hướng Linh… Những năm qua, thông qua các chương trình dự án, các công trình thủy lợi trên địa bàn đã được đầu tư xây dựng, sửa chữa. Hiện toàn huyện có 84 công trình thủy lợi cung cấp nguồn nước cho sản xuất lúa nước 2 vụ của người dân.

Huyện cũng đã phân bổ hơn 5,6 tỉ đồng hỗ trợ người dân thực hiện phục hóa, cải tạo ruộng lúa bị bồi lấp do thiên tai năm 2020, đồng thời cấp phát kịp thời các giống lúa mới như: Thiên Ưu 8, HT1, Bắc Thơm 7, An Sinh 1399... cho nông dân các xã, thị trấn đưa vào gieo cấy. Thực tế cho thấy, các giống lúa mới rất ít sâu bệnh, năng suất năm sau cao hơn năm trước, hiện năng suất lúa nước đạt bình quân 46 tạ/ha.

Nhằm đảm bảo nguồn lương thực tại chỗ cho người dân, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Hướng Hóa lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 đã đề ra chỉ tiêu phát triển diện tích lúa nước cả năm 2.000 ha, với sản lượng 8.500 tấn. Theo đó, huyện sẽ huy động các nguồn lực, đầu tư xây dựng các công trình thủy lợi vừa và nhỏ, sửa chữa các công trình bị hư hỏng do thiên tai; quản lý, khai thác có hiệu quả các công trình đã xây dựng để đảm bảo nguồn nước tưới tiêu sản xuất lúa nước; tiếp tục phục hóa, cải tạo ruộng nước bị bồi lấp do thiên tai; chuyển giao kỹ thuật về sản xuất lúa nước, đưa các giống lúa mới vào gieo cấy để tăng năng suất và sản lượng…

Tác giả bài viết: Nguyễn Đình Phục