Thoát nghèo và làm giàu nhờ cây sắn

Từ bao đời nay, sắn vốn là cây trồng quen thuộc, phù hợp với tập quán canh tác của đồng bào dân tộc Vân Kiều, Pa Kô ở huyện vùng cao Hướng Hóa, Quảng Trị, đặc biệt ở vùng Lìa, gồm 7 xã: Thanh, Thuận, Hướng Lộc, Lìa, Xy, A Dơi, Ba Tầng, xưa nay vẫn được xem là vùng “trọng điểm sắn” của huyện. Trước đây, sắn được xem là cây lương thực cứu đói của người dân. Nhưng từ khi Nhà máy chế biến tinh bột sắn Hướng Hóa xây dựng tại xã Thuận đưa vào hoạt động, sắn trở thành cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao, không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà vươn lên khá, giàu.

 Là một trong 7 xã vùng Lìa của huyện Hướng Hóa, xã Thanh là địa phương có diện tích sắn lớn nhất của huyện, với hơn 700 ha. Từ diện tích sắn trên, mỗi vụ nông dân của xã này cung ứng cho Nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa hơn 10.000 tấn sắn nguyên liệu. Cây sắn trở thành nguồn thu nhập chính cho hàng trăm hộ gia đình đồng bào dân tộc Vân Kiều của xã này.

Ông Hồ A Cất, Chủ tịch UBND xã Thanh cho biết, bên cạnh mở rộng diện tích sắn theo quy hoạch, được sự hỗ trợ của Nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa, hướng dẫn về kỹ thuật và phân bón, nông dân trên địa bàn tập trung đầu tư thâm canh, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật nên năng suất và hàm lượng tinh bột trong sắn củ tăng. Nhờ đó, giá xuất bán sắn tươi cho Nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa cũng cao hơn hẳn so với các xã khác cùng địa bàn. 

Những năm gần đây, phần lớn nông dân trên địa bàn xã đã thoát nghèo và vươn lên khá giàu nhờ thu nhập chính từ cây sắn. Niên vụ sắn năm nay, người trồng sắn rất phấn khởi vì không chỉ được mùa mà giá sắn củ tươi hiện đang được nhà máy thu mua khá cao, với mức giá dao động từ 2.000 - 2.700 đồng/kg, cao hơn vụ trước từ 100 - 300 đồng/kg. Từ đầu tháng 10/2021 đến nay, nông dân trên địa bàn xã đã nhập cho nhà máy tinh bột sắn trên 10.000 tấn sắn củ tươi, số tiền thu về hơn 20 tỉ đồng.

Cùng Chủ tịch Hội Nông dân xã Thanh Hồ Văn Khưa, chúng tôi đến thăm nhà ông Hồ Văn Chung ở thôn Thanh Ô, xã Thanh, là thành viên "Câu lạc bộ trồng sắn hơn 100 triệu đồng" của Nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa. Trò chuyện với khách trong ngôi nhà 3 tầng khang trang với đầy đủ tiện nghi sinh hoạt gia đình, ông Chung cho hay, trước đây, gia đình ông đã trồng sắn trên triền đồi nương rẫy, nhưng thời đó củ sắn thu hoạch về chủ yếu để cứu đói. Nếu có dư ra thì xắt lát, phơi khô rồi chờ tiểu thương từ xuôi lên mua. Nhưng từ khi có nhà máy, họ bao tiêu toàn bộ sản phẩm, gia đình anh đã đầu tư khai hoang đất đồi trồng sắn và đến nay gia đình đã trồng 8 ha, bình quân mỗi vụ sắn sau khi trừ chi phí gia đình thu về hơn 100 triệu đồng.

Ông Hồ Quốc Trung, Phó phòng Nông nghiệp - Phát triển nông thôn huyện Hướng Hóa cho biết, trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của huyện, vùng Lìa đang được xây dựng thành vùng nguyên liệu sắn tập trung quy mô lớn theo mô hình liên kết bao tiêu sản phẩm. Nhiều người dân tộc Vân Kiều, Pa Kô nay là thành viên “Câu lạc bộ trăm triệu đồng” của Nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa, trở thành những điển hình nông dân sản xuất giỏi của huyện, tỉnh. Hiện nay, trên địa bàn huyện có hơn 5.000ha sắn, sản lượng ước đạt hơn 85.000 tấn. 

Người dân thu hoạch sắn

Doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm

Để bao tiêu sản phẩm sắn cho người trồng sắn ở địa bàn huyện Hướng Hóa, năm 2003, Nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa thuộc Công ty Thương mại Quảng Trị xây dựng tại xã Thuận, gần đường tỉnh lộ Tân Long - Lìa. Từ đó đến nay, Nhà máy luôn tổ chức tốt việc nhập sắn củ tươi cho người trồng sắn trên địa bàn huyện. 

Ông Hồ Xuân Hiếu, Tổng Giám đốc Công ty Thương mại Quảng Trị cho biết: Khởi đầu nhà máy chỉ có 1 dây chuyền chế biến tinh bột sắn, với công suất 500 tấn sắn tươi/ngày, nhưng quá trình sản xuất, diện tích sắn ở Hướng Hóa ngày một tăng. Để bao tiêu sản phẩm sắn cho người dân, đến nay Nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa đã đưa vào hoạt động 3 dây chuyền chế biến tinh bột sắn với công suất tiêu thụ 1.500 tấn sắn tươi/ngày. Bình quân hàng năm nhà máy nhập 180.000 tấn sắn tươi của huyện Hướng Hóa, Đakrông, các huyện bạn Lào và phần nhiều trong số đó là sắn của bà con dân tộc Vân Kiều, Pa Kô ở các xã vùng Lìa.

Ông Hiếu cho biết thêm, doanh nghiệp cũng đã đầu tư một dây chuyền chế biến phân vi sinh với công suất 5.000 tấn/năm để tận dụng 100% phế thải từ hoạt động sản xuất tinh bột, góp phần nâng cao doanh thu cho nhà máy và giúp cho nông dân có thêm điều kiện đầu tư chăm sóc cây sắn bằng loại phân giá rẻ, thân thiện môi trường, hướng tới xây dựng vùng nguyên liệu sắn bền vững ở huyện Hướng Hóa