Chú trọng công tác bảo tồn văn hóa dân tộc thiểu số

Huyện Hướng Hóa có 3 dân tộc: Kinh, Bru Vân Kiều và Pa Kô cùng sinh sống trên địa bàn hành chính 21 xã, thị trấn, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 50,7% dân số của huyện. Mỗi dân tộc thiểu số đều có những nét văn hóa truyền thống, phong tục, tập quán, lễ hội, nghi lễ, trang phục, nghề truyền thống riêng, tạo nên tính phong phú, đa dạng và độc đáo của nền văn hóa cộng đồng. Vì vậy, việc bảo tồn và phát huy các giá trị đồng bào dân tộc Bru Vân Kiều, Pa kô là nhiệm vụ quan trọng, cần thiết, là nguồn lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội, trong đó lấy bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa đồng bào dân tộc Bru Vân Kiều, Pa Kô làm điều kiện cốt lõi để xây dựng môi trường du lịch, tạo ra các sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn, góp phần thúc đẩy du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của huyện.

Trên địa bàn huyện có nhiều lễ hội rất đọc đáo của đồng bào dân tộc thiểu số như: Lễ hội mừng lúa mới, Lễ hội A Riêu Ping (tục dời mã), Lễ hội cồng chiêng, Lễ hội đâm trâu, Lễ hội uống rượu thề, Lễ hội Rapựp (đám giỗ người đã khuất)…

Trong những năm qua, huyện luôn quan tâm tạo điều kiện để đồng bào các dân tộc Bru Vân Kiều, Pa kô tổ chức các lễ hội truyền thống, từ đó tạo không khí vui tươi đoàn kết tại các địa phương. Đồng thời từ các chương trình, chính sách dân tộc, huyện đã chú trọng hỗ trợ bảo tồn, phát huy các gíá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số.
Theo đó, 127 nhà sinh hoạt cộng đồng thôn và 4 nhà văn hóa xã đã đầu tư xây dựng và đưa vào sử dụng, đáp ứng nhu cầu sinh hoat cộng đồng và bảo tồn các văn hóa phi vật thể như cồng, chiêng, các nhạc cụ, vật dụng truyền thống. Theo khảo sát, toàn huyện hiện lưu giữ 412 nhạc cụ, gồm: Cồng, chiêng, khèn, sáo, trống, tù và, thanh la… Bên cạnh đó, 552 hộ còn lưu giữ nghề truyền thống, các nghề như dệt thổ cẩm, đan lát, rượu cần, rượu men lá; 202 dụng cụ thể thao truyền thống, gồm nỏ, ná… được bà con gìn giữ và sử dụng trong dịp lễ hội.

Đội cồng chiêng bản Ka Tăng, thị trấn Lao Bảo trình diễn tại chợ phiên biên gới Lao Bảo

Trưởng phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin huyện Hướng Hóa Hồ Ngọc Tình cho biết, thực hiện Dự án 6 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2025, huyện đã tổ chức thành công Lễ hội mừng lúa mới của đồng bào dân tộc Bru Vân Kiều tại thôn Chênh Vênh, xã Hướng Phùng; Lễ hội A Da ( mừng lúa mới) của đồng bào dân tộc Pa Kô tại thôn Kỳ Nơi, xã Lìa; tổ chức 4 lớp tập huấn cồng chiêng cho 291 học viên của 97 thôn, bản vùng đồng bào dân tộc thiểu số và thôn đặc biệt khó khăn, trong đó 3 lớp dành cho người Bru Vân Kiều, 1 lớp dành cho người Pa Kô; tổ chức tập huấn 3 lớp hát dân ca Bru Vân Kiều, với 90 học viên của các xã Hướng Tân, Hướng Linh, Hướng Phùng, Hướng Sơn, Hướng Lập, Hướng Việt tham gia; tổ chức 5 lớp tập huấn bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, truyền dạy văn hóa phi vật thể cho các thôn của các xã: Lìa, Xy, A Dơi, Ba Tầng, Hướng Phùng, Hướng Việt, Hướng Lập, với 384 học viên tham gia.

Huyện cũng hướng dẫn các xã, thị trấn thành lập các câu lạc bộ di sản phù hợp với tình hình thực tế từng địa phương như: Câu lạc bộ cồng chiêng và đan lát xã Lìa; câu lạc bộ cồng chiêng bản Ka Tăng, thị trấn Lao Bảo, câu lạc bộ cồng chiêng khóm 6, thị trấn Khe Sanh. Đây không chỉ là nơi sinh hoạt, giao lưu văn hóa mà còn góp phần quan trọng bảo tồn trao truyền bản sắc văn hóa cho thế hệ trẻ. 

Các nông sản được bà con dân tộc Bru Vân Kiều trưng bày tại Phiên chợ cuối tuần tại thôn du lịch Chênh Vênh, xã Hướng Phùng

Phát huy giá trị văn hóa đồng bào dân tộc thiểu số với phát triển du lịch 

Với lợi thế khí hậu ôn hòa, mát mẻ quanh năm, cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, nhiều danh lam thắng cảnh đep, hoang sơ, nhiều di tích lịch sử, cùng với truyền thống văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Bru Vân kiều, Pa Kô, huyện Hướng Hóa đã xác định tập trung xây dựng 3 nhóm sản phẩm du lịch có tiềm năng, gồm: Du lịch sinh thái, du lịch văn hóa - lịch sử, du lịch cộng đồng làng nghề. 

Theo đó, huyện đã phối hợp với các đơn vị tổ chức nhiều hoạt động khai thác tiềm năng du lịch của địa phương. Đặc biệt là hỗ trợ bà con dân tộc Vân Kiều, Pa Kô phát triển các mô hình du lịch cộng đồng gắn với giữ gìn bản sắc văn hóa. 

Đặc biệt, tour du lịch sinh thái khám phá rừng cộng đồng thôn Chênh Vênh, xã Hướng Phùng ra mắt từ tháng 4/2022 kết hợp hài hòa giữa trải nghiệm thiên nhiên với tìm hiểu đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc Bru Vân Kiều. Du khách được xem biểu diễn cồng chiêng, dân ca Bru Vân Kiều, được thưởng thức sản vật của địa phương và tham gia các phiên chợ cuối tuần trưng bày sản phẩm nông sản, đan lát, thổ cẩm.

Với những tiềm năng và lợi thế sẵn có, thời gian đến, huyện Hướng Hóa tiếp tục đấy mạnh công tác bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa đồng bào DTTS, đồng thời phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng, từng bước đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân địa phương.

 Nguyễn Đình Phục